نظام آراستگی ۵S – راهنمای کامل (۵ گام، اهداف، مزایا و …)

نظام آراستگی محیط کار 5s یکی از روش‌های پیشرو در مدیریت و بهره‌وری در صنایع بوده است که پس از جنگ جهانی دوم و با الهام از نظام خانه‌داری صنعتی یا Housekeeping، برای نخستین بار در صنایع ژاپنی شرکت تویوتا  در شو در نظام تولید به هنگام (Just In Time) معرفی شد.

سامان‌دهی و مرتب‌سازی محیط اطراف ممکن است در زمان‌های مختلف صورت پذیرد، اما بدون تکرار همیشگی، تأثیری در محیط کار ایجاد نخواهد شد. هدف از این نظام، حفظ، نگهداری و استانداردسازی است به نحوی که از به هم خوردن دوباره نظم ایجاد شده جلوگیری به عمل آید. از جمله المان‌های لازم برای حفظ و نگهداری سیستم پیاده‌سازی شده، تعهد مدیریت، تخصیص بودجه لازم، کارگروه یا کمیته‌ای فعال، مشارکت پرسنل، سیستم انگیزشی و مکانیزم پاداش‌دهی، برنامه ترویج نظام آراستگی محیط کار 5s و … است.

استفاده از نظام آراستگی محیط کار 5s عاملی مهم در کاهش زمان‌های تلف شده به شمار می‌رود، به گونه‌ای که زمان پاسخ‌گویی به درخواست کارها و زمان انجام کارهای تعمیراتی تقریباً ۲۰ درصد کاهش می‌یابند.

نظام آراستگی ۵S چیست؟

---

نظام آراستگی ۵S مجموعه‌ اصولی برای ایجاد نظمی مناسب در محل کار است. این اصول که همه افراد کسب‌و‌کار را دربر‌می‌گیرد بر روی حذف مواد و لوازم غیرضروری، قرار دادن همه چیز در جای مناسب خود و استاندارد‌سازی شیوه‌های نگهداری از محیط کار تاکید دارد. ​

---

اصول نظام آراستگی ۵S – 5s مخفف چیست؟

---

به طور خاص  ۵S مخفف موارد زیر است:

• سازمان‌دهی  ـ سیری Seiri
• نظم و ترتیب ـ سیتون Seiton
• پاکیزه‌سازی ـ سیسو Seiso
•  استانداردسازی ـ سیکتسو Seiketsu
• حفظ و نگهداری ـ شیتسوکه Shitsuke
• 

اهداف ‌نظام آراستگی ۵S

---

هدف نهایی ۵S ، همانطور که ذکر شد، اطمینان از این است که محل کار تا حد ممکن منظم و منطقی باشد. هر چیزی که غیر ضروری باشد حذف می‌شود، اقلام در جایی که به آن‌ها نیاز است قرار داده می‌شوند، و محیط کاری تمیز و عاری از بی‌نظمی می‌شود. ​

علاوه بر موارد بالا، ۵S طراحی شده تا به صورت روتین و روزانه اجرا شود و به همین خاطر بهبود مستمر را تقویت می‌کند. ​

نتایج پیاده‌سازی نظام آراستگی محیط کار 5s :

کیفیت – 90 درصد بهبود؛

بهره‌وری – 15-20 درصد بهبود؛

کاهش کالای در جریان ساخت – 50-80 درصد بهبود؛

افزایش فضا – 30-40 درصد بهبود؛

کاهش تصادفات – بهبود 90 درصدی؛

و کاهش زمان فاقد ارزش افزوده – بهبود 25 درصدی.

---

۵ گام نظام آراستگی ۵S

---

مراحل ۵S هر کدام فرایند خاص خود را دارند که در ادامه به تفصیل به آن‌ها خواهیم پرداخت. در ادامه ببینید