این جمعه چطور سیاه شد؟

معمولا رنگ سیاه برای چیزهای خوب و خوش استفاده نمی‌شود؛ پس چطور به روز جمعه‌ای که همه فروشگاه‌ها تخفیف ویژه می‌دهند و همه به دنبال خرید قبل از سال نو میلادی هستند، جمعه سیاه می‌گویند؟   داستان از جایی شروع شد که در سال ۱۸۶۹ میلادی و درست بعد از تمام شدن جنگ داخلی امریکا، دو سرمایه‌دار به نام‌های جِی گولد (Jay Gould) و جیمز فیسک (James Fisk) با نفوذ و اطلاعاتی که داشتند، تصمیم گرفتند که در ایجاد یک اختلال اقتصادی باهم شریک شوند!  آن دوره، قیمت طلا به دست دولت امریکا کنترل می‌شد و با خرید و فروش آن می‌توانست حجم دلار موجود در بازار را مدیریت کند.  این دو شریک، با آگاهی از نواقص قانونی و نفوذی که داشتند، می‌خواستند که انحصار طلا را به دست بگیرند و سود خوبی از کنترل قیمت طلا به جیب بزنند.   چطور؟ با خرید همه طلاهایی که در بازار عرضه می‌شد!  اجازه دهید با این دو عزیز بیشتر آشنا شویم.    جی گولد، فعال در صنعت راه‌آهن، سرمایه‌گذار معروف در عصر طلایی ایالات متحده که به علت کارهای زیاد غیرقانونی به او لقب «بارون راهزن» داده بودند؛ لقبی که به اشراف‌زاده‌ها و سرمایه‌دارهای کلاهبردار داده می‌شد.  جیمز فیسک هم لقب جالبی داشت، به او «جیم الماسی» می‌گفتند. او هم مثل شریکش به کلاهبرداری و جذب سرمایه از راه‌های عجیب و غریب مشهور بود.  جیمز فیسک در ۳۶ سالگی به دست یک شریک ناراضی در یکی از کسب‌وکارهایش به قتل رسید.

این دو شریک، در سال‌هایی که «یولیسیز سایمن گرانت» رئیس جمهور امریکا بود، با برادر رئیس جمهور دوست بودند و از همین راه توانسته بودند در دفتر رئیس جمهور نفوذ پیدا کنند.  آنها می‌خواستند بازار طلای امریکا را به دست بگیرند و با خرید همه طلاهای موجود در بازار، باعث افزایش قیمت طلا شدند. بعد از این که قیمت طلا بالا رفت، رئیس جمهور از توطئه چیده شده مطلع شد و دستور داد که مقدار زیادی طلا را وارد بازار کنند تا قیمت آن کاهش یابد.  افرادی در این توطئه دستگیر شدند و کل برنامه آنها لو رفت.  بعد از این دستور و رسوا شدن برادر رئیس جمهور به خاطر مشارکت در این توطئه، قیمت طلا سقوط کرد. سقوط قیمت طلا و ضرر کردن عده زیادی در این بازار، این روز را به یادماندنی کرد و لقب سیاه را به روز دادند.   سال‌ها از این رویداد اقتصادی گذشت و نزدیک بودن این روز به مناسبت «روز شکرگزاری» در تقویم مسیحی و تعطیلی غیررسمی جمعه بعد از شکرگزاری، باعث شده بود که روز مناسبی برای شروع خریدهای قبل از کریسمس در کشور امریکا باشد.  در سال‌های دور، فروشگاه‌ها تخفیف‌های ویژه‌ای را در روزهای قبل و بعد از روز شکرگزاری روی محصولات خودشان اعمال می‌کردند و حتی این تحفیف‌ها تا یک هفته هم ادامه پیدا می‌کرد.   از همین روزها شروع می‌شد و تا چند هفته بعدی ادامه داشت.  این تخفیف‌ها به اندازه‌ای جذاب بود که صف‌های طولانی در خیابان‌ها تشکیل می‌شد و در ساعات اولیه روز، سیل جمعیت زیادی به فروشگاه‌های بزرگ سرازیر می‌شد؛ تا جایی که چندین مرگ در اثر فشار جمعیت و حتی قتل به دلیل درگیری موقع خرید ثبت شده است.   بلک فرایدی امسال هم سوم آذر است.

این سنت تخفیف در جمعه سیاه به بقیه کشورها هم رسیده است؛ در ایران هم فروشگاه اینترنتی بامیلو از پیشتازان تخفیف در جمعه سیاه بود و نام آن را به «حراجمعه» تغییر داد.   حالا اغلب فروشگاه‌های ایرانی هم با این موج همراه شده‌اند و انواع تخفیف‌های جذاب را در این روز به مشتریان می‌دهند.