ایده «خلق یک نستالژوی برای ایران

یرواند آبراهامیان از برجسته ترین محققان در حوزه واکاوی تاریخ معاصر ایران است. از آبراهامیان کتاب های برجسته و مهمی مانند ابران بین دو انقلاب، تاریخ ایران مدرن و کودتا به فارسی ترجمه شده است. 

آنچه می خوانید بخشی از مصاحبه رسانه ای ابراهامیان است.

⏺ ایده «خلق یک نستالژوی»، در‌واقع یک پدیده‌ی مصنوعی است؛ زیرا شما اکنون می‌توانید ببینید که چقدر پول توسط عربستان سعودی به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی خرج می‌شود. بنابراین، بخشی از این سیستم تلاش می‌کند که هم به بخشی از ایرانیان خارج از کشور و هم به مردم در داخل ایران این موضوع را تلقین کند که همه چیز قبل از انقلاب خیلی خوب بود و به‌همین دلیل انقلاب اشتباه بود. در‌واقع برای دستیابی به درکی درست از تاریخ باید رفت و دید که مردم در بین سال‌های ۷۹-۱۹۷۸چه احساسی داشتند. به‌طور واضح علاقه‌ای به حکومت پهلوی نداشتند. مردمی که در خیابان علیه شاه شعار می‌دادند حس نوستالژیک نسبت به شاه نداشتند.

⏺ گر شما به مستندهایی که می‌سازند نگاه کنید متوجه می‌شوید که هدف این است که نشان دهند در رژیم گذشته همه چیز خوب و تمیز بود و همه چیز به‌درستی کار می‌کرد. اکثر این‌ها جعلی است. مثلا تلویزیون «من و تو» که نشان می‌دهد حتی وضع ترافیک تهران هم در آن زمان خیلی خوب بود. اکثر این‌ها دروغ است.

⏺ مشکل در یادآوری گزینشی تاریخ است. اگر موضوع سفر آزاد به دیگر کشورها بدون ویزا باشد باید این را هم گفت که برای سفر باید پول هم داشت. تنها ویزا محدودکننده نیست. پول هم سبب محدودیت می‌شود. در زمان رژیم شاه هم فقط طبقه‌ای که از عهده‌ی این هزینه‌ها برمی‌آمد می‌توانست به سفر اروپا برود.

⏺ در مورد کلاب رفتن و تفریحاتی از این دست هم در زمان شاه به این شکل نبود که تهران در بین سال‌های ۵۷ ـ ۵۶ پُر از کلاب باشد و در عین‌حال باز هم باید گفت که این تفریحات هم در دسترس ثروتمندان بود و نه حتی طبقه متوسط. در زمینه آزادی‌های سیاسی باید بگویم که وضعیت آزادی‌های سیاسی در آن دوره نسبت به این روزها محدودتر بود. در آن دوره چیزی به نام انتخابات وجود نداشت.

⏺ به‌شکل کلی مردم گاهی نسبت به گذشته‌ای که خیلی در مورد آن نمی دانند، نوستالژی پیدا می‌کنند. مطمئنم که این روزها در روسیه مردم برای دوره استالین حس نوستالژیک دارند و همین مسأله را می‌توانید در آلمان هم نسبت به هیتلر ببینید. این در‌واقع یک فراخوانی انتخابی از گذشته است. اگر شما از پدر و مادر کسانی که الان حس نوستالژیک نسبت به گذشته دارند بپرسید که در سال‌های ۵۶ و ۵۷ چه حسی نسبت به حکومت و اوضاع اجتماعی-اقتصادی داشتید مطمئنا پاسخ‌ آنها متفاوت با این حس نوستالژیک خواهد بود. آن کسانی که در سال‌های ۵۶ و ۵۷ از وضعیتشان رضایت داشتند الان در کالیفرنیا هستند نه در تهران.