بازی از مؤثرترین و شادی آورترین راهها برای یادگیری است. بازیهای مدیریتی جریانی ساختارمند و مؤثر برای آموزش هستند و میتوانند عامل اصلی افزایش تحرک جنبشی، تفکر انتقادی و حل مسئله و سرعت عمل و افزایش خلاقیت و تیمسازی باکیفیت شوند.
بازیهای مدیریتی که شامل چهار بخش اصلی: ۱ـ فعالیتهای ارتباطی ۲ـ فعالیتهای حل مسئله یا تصمیمگیری ۳ـ فعالیتهای سازگاری یا برنامهریزی و ۴ـ اعتمادسازی هستند را در این مقاله به شما معرفی خواهیم کرد. ارزش بازیهای سازمانی به این است که تیمها را منسجم و کارآیی و همکاری افراد در تیم را بیشتر میکنند. بازیهای گروهی در محیط کار باید سرگرم کننده و چالش برانگیز باشند و درعینحال به افراد کمک کنند تا مهارتهای کار تیمی خود را که میتوانند به بهبود عملکرد و بهرهوری آنها در سازمان کمک کنند را تقویت نمایند. این بازیها برای تقویت کار تیمی است پس حتی تیمهای قدرتمند هم باید از تمرینات تیمسازی و بازیهای مدیریتی بهرهمند شوند. سرگرمی در محیط کار راهی برای بهبود ارتباطات، روحیه، انگیزه، بهرهوری، کمک به کارمندان یا تیمهای جدید برای شناخت بهتر یکدیگر و یادگیری نقاط ضعف و قوت هستند.
در این مقاله، ما به ۳ بازی در محیط کار که بسیار مؤثر و سرگرم کننده هستند و برای بهبود مهارتهای ارتباطی و حل مسئله طراحی شدهاند، نگاهی خواهیم انداخت.
۱۳ بازی گروهی در محیط کار
در این قسمت بازیهایی ارائه میشوند که به تقویت ارتباط بین افراد میپردازند. بازیهای یخ شکن بازیهایی هستند که در ابتدای جلسات برای آشنایی بیشتر افراد باهم به کار میروند. اولین بازی برای تقویت همکاری و تقویت ارتباطات بازی دو حقیقت و یک دروغ است.
زمان موردنیاز: ۳۰-۱۵ دقیقه
کار خود را با این شروع کنید که هر یک از اعضای تیم مخفیانه دو حقیقت و یک دروغ در مورد خود را روی یک کاغذ کوچک بنویسند. آنچه را که یادداشت کردهاید برای کسی فاش نکنید! پس از اتمام این مرحله برای هر فرد، بین ۱۰-۱۵ دقیقه برای مکالمه آزاد وقت بگذارید.
ایده این است که دیگران را متقاعد کنید. دروغ شما درواقع یک حقیقت است، درحالیکه از طرف دیگر، با پرسیدن سؤال از آنها سعی میکنید حقایق یا دروغهای دیگران را حدس بزنید. بعد از دوره مکالمه، یکی از سه عبارت خود را یکییکی تکرار کنید و از گروه بخواهید که بگویند به نظر آنها کدام یک دروغ است. شما میتوانید این بازی را به صورت رقابتی انجام دهید و به ازای هر دروغی که حدس میزنید یا به خاطر دروغ گفتن از بازیکنان دیگر امتیاز کسب کنید. این بازی به شما کمک میکند ارتباط بهتر را در تیم تشویق کنید، همچنین به شما این امکان را میدهد همکاران خود را بهتر بشناسید.
زمان موردنیاز: ۳۰ دقیقه
ابتدا از هر یک از شرکت کنندگان بخواهید که یک دقیقه چشمان خود را ببندند و بهترین لحظات زندگی خود را درنظر بگیرند. بعد از اینکه شرکت کنندگان نکات برجسته زندگی خود را پیدا کردند، به آنها اطلاع دهید که وقتشان تمام است اما بازهم چشمان خود را بسته نگه دارند. از هر یک از شرکت کنندگان بخواهید لحظهای وقت بگذارند و تصمیم بگیرند که اگر فقط ۳۰ ثانیه از زندگی آنها باقی مانده باشد، میخواهند ۳۰ ثانیه از زندگی خود را دوباره زنده کنند. قسمت اول این فعالیت، شرکت کنندگان را قادر میسازد تا در مورد زندگی خود تأمل کنند، درحالی که قسمت دوم (که در یک لحظه به آن خواهیم پرداخت)، آنها را قادر میسازد تا با همکاران خود در سطح صمیمیتری آشنا شوند. قسمت دوم بازی بخش «بررسی» است. رهبر فعالیت از هر یک از شرکت کنندگان سؤال میکند که ۳۰ ثانیه زمان آنها چیست و چرا آن را انتخاب کردهاند، که این موضوع به آنها این امکان را میدهد تا احساسات، عشق و شخصیت یکدیگر را درک کنند.
زمان موردنیاز: ۱۰-۱۵ دقیقه
بازی طبقهبندی هم میتواند یک فعالیت یخ شکن سریع باشد. قبل از شروع افراد را به تیمهای چهار نفره تقسیم کنید، مفهوم «طبقهبندی» را توضیح دهید، به این معنی که کسی را با عنوانی طبقهبندی کنید. باید روشن شود که این نوع طبقهبندی ذهنی است. به شرکت کنندگان آموزش دهید تا خود را به اعضای تیم معرفی کنند و به سرعت در مورد برخی از علاقهها، نفرتها و… صحبت کنند. پس از معرفی به تیمها بگویید که وظیفه آنها این است که کشف کنند چگونه باید خود را به عنوان یک تیم طبقهبندی کنند؟ دو یا سه زیرگروه با استفاده از معیارهایی که حاوی هیچ قضاوت منفی، پیش داورانه یا تبعیض آمیز نباشد انتخاب کنند. مثلا افراد شب بیدار و افراد سحرخیز، دوستداران پیتزا و یا عاشقان سوشی و… . این فعالیت همکاران را تشویق میکند تا یکدیگر را بهتر بشناسند و آنها را قادر میسازد تا به طور مشترک ماهیت همه افراد تیم را درنظر بگیرند.
زمان موردنیاز: ۳۰ دقیقه
این بازی در محیط کار مستلزم این است که رهبر تیم یک تصویر یا لوگوی شرکت را انتخاب کند که پر از جزئیات باشد. این تصویر باید به همان اندازه مربعهایی که تعداد شرکت کنندگان در این فعالیت وجود دارند، برش داده شود. به هر یک از شرکت کنندگان باید یکی از «قطعات پازل» داده و به آنها دستور داده شود که یک نسخه دقیق از قطعه خود را پنج برابر بزرگتر از اندازه اصلی خود بسازند. آنها با این مشکل روبهرو هستند که نمیدانند چرا یا چگونه کار خودشان بر تصویر بزرگ تأثیر میگذارد. رهبر تیم میتواند مدادها، مارکرها، کاغذها و خطکشها را برای سادهسازی روند کار و روانتر کردن، در اختیار افراد قرار دهد. وقتی همه شرکت کنندگان بزرگنماییهای خود را به پایان رساندند، از آنها بخواهید که قطعات خود را در یک کپی بزرگ از تصویر اصلی روی میز جمع کنند. این فعالیت به کارکنان یاد میدهد که چگونه در یک تیم کار کنند و به یک نتیجه کلی دست یابند.
زمان موردنیاز: ۱۰ دقیقه
این بازی در محیط کار به بیش از چند مجموعه لگوی بازی کودکان نیاز دارد. در این بازی مدیریتی، رهبر تیم یک مجسمه کوچک با لگو میسازد و آن را از گروه پنهان میکند. شرکت کنندگان سپس باید به تیمهای کوچک چهار نفره تقسیم شوند. باید به هر تیم لگوی کافی داده شود. سپس مربی باید مجسمه طراحی خود را در محلی قرار دهد. یک عضو از هر تیم میتواند بیاید و مدت ده ثانیه به مجسمه نگاه کند و سعی کند آن را به خاطر بسپارد.
پس از بازگشت به تیمهای خود، آنها بیستوپنج ثانیه فرصت دارند تا به تیمهای خود در مورد نحوه ساختن کپی دقیق از مجسمه رهبر تیم آموزش دهند. پس از یک دقیقه تلاش برای بازسازی مجسمه، عضوی دیگر از هر تیم میتواند قبل از بازگشت به تیم خود و تلاش برای بازسازی مجسمه، یک «زیرچشمی به مجسمه رهبر نگاه کند». بازی باید در این الگو ادامه یابد تا زمانی که یکی از تیمها با موفقیت مجسمه اصلی را بازسازی کند. این بازی از بازیهای مدیریتی به شرکت کنندگان میآموزد که چگونه در یک گروه مسئله را حل کنند و به طور مؤثر ارتباط برقرار کنند.
زمان موردنیاز: ۳۰ دقیقه
این بازی مهم از بازیهای مدیریتی خلاقانه برای حل مسئله نیاز به یک کتاب تصویری بیکلام با عنوان «زوم» اثر ایستوان بنیایی دارد. این کتاب دارای ۳۰ تصویر متوالی است که باهم کار میکنند و یک روایت را به وجود میآورند. یافتن این کتاب باید نسبتاً آسان باشد، زیرا در بیش از ۱۸ کشور جهان منتشر شده است. تصاویر میتوانند لمینت شوند تا استفاده از آنها طولانی شود. به هر شرکت کننده یک تصویر بدهید، مطمئن شوید که از توالی مداوم استفاده شده است. برای شرکت کنندگان توضیح دهید که آنها فقط میتوانند به تصاویر خود نگاه کنند و باید عکس خود را از سایر شرکت کنندگان پنهان نگه دارند.
باید برای شرکت کنندگان وقت بگذارید تا تصاویرشان را مطالعه کنند. زیرا هر تصویر حاوی اطلاعات مهمی است که به شرکت کنندگان در حل مشکل نظم آنها کمک میکند. هدف نهایی این است که گروه بتواند تصاویر را به ترتیب و بدون مشاهده تصاویر یکدیگر قرار دهد. شرکت کنندگان میتوانند با یکدیگر صحبت کنند و درباره آنچه در تصویر آنها نشان داده شده است بحث کنند. این فعالیت همکاران را گردهم آورده و آنها را وادار میکنند تا با هدف مشترک حل مسئله ارتباط برقرار کنند، اما همچنان به رهبران امکان ظهور و کنترل کار را میدهد.
زمان موردنیاز: ۲۰-۳۰ دقیقه
بازیهای سازمانی فقط به چند ابزار ساده نیاز دارند. هفتمین ابزار سرگرمی در محیط کار شامل کاغذ نوشتن، خودکار و نشانگرها است. در این بازی سازمانی، شرکت کنندگان به گروههای ۴ تا ۸ نفری تقسیم میشوند و به آنها گفته میشود که نقاط قوت فردی و ویژگیهای مثبتی را که به موفقیت گروهشان منجر میشود را با گروه خود تقسیم کنند. آنها باید این نقاط قوت و ویژگیها را روی یک کاغذ بنویسند. پس از بحث گروهی، به هر تیم یک کاغذ نوشتن، نشانگر و یک قلم داده میشود. سپس باید به گروهها آموزش داده شود تا «اعضای نهایی تیم» را با ترکیب نقاط قوت و مثبت هر یک از اعضای تیم در یک فرد خیالی بسازند. این «شخص» همچنین باید یک نام دریافت کند، تصویری از آنها داشته باشد و با مشخصات مختلف آنها برچسبگذاری شود.
این گروه همچنین باید داستانی در مورد این شخص بنویسند و همه مواردی را که شخص خیالی آنها میتواند با تمام خصوصیات شگفتانگیز آنها انجام دهد، برجسته کند. این تمرین به همکاران کمک خواهد کرد تا با ضعفی که احساس میکنند خود یا یک عضو تیم دارند با درک اینکه به عنوان یک گروه قادر به داشتن نقاط قوت و ویژگیهای مثبت هستند در صورت انفرادی، سازگار شوند.
زمان موردنیاز: ۱۵ دقیقه
این بازی برنامهریزی برای گروههای کوچک ایده آل است و فقط به نی و مقداری کاغذ احتیاج دارد. رهبر گروه باید یک دایره بزرگ را روی یک کاغذ بزرگ با دایرههای متحدالمرکز درون آن بکشد. سپس به هر دایره باید یک امتیاز اختصاص داده شود، بیشترین امتیاز باید برای کوچکترین دایره مرکزی داده شود. این کاغذ وسط یک میز بزرگ چسبانده شده است. سپس هر یک از شرکت کنندگان باید دور میز جمع شوند و یک نی نوشیدنی به آنها داده شود. رهبر گروه با قرار دادن تکههای کاغذ توپهایی به اندازه یک سکه درست میکند. این به رهبر گروه بستگی دارد که چند توپ بازی درست کند. شرکت کنندگان باید در نیهای نوشیدنی خود فوت کنند تا توپها را به اطراف هل دهند. به نظر آسان میرسد، اما وقتی توپهای بیشتری به بازی میآیند، شرکت کنندگان باید با همکاران خود برنامهریزی کنند که چگونه توپها را بدون حرکت دادن توپهایی که در جای خود قرار دارند، به بخشهایی با امتیاز بالا برسانند. درواقع این شرکت کنندگان هستند که باید نقشه حمله خود را ایجاد نمایند.
زمان موردنیاز: ۳۰ دقیقه
در این بازی سرگرم کننده در محیط کار شرکت کنندگان باید به دو گروه با تعداد بازیکنان برابر در هر گروه تقسیم شوند. این تمرین برنامهریزی مستلزم داشتن کاغذ، قلم و نقشه است. نقشه میتواند مربوط به شهر سکونت شرکت کنندگان، کل کشور یا یک منطقه خاص باشد. منطقهای که نقشه پوشش میدهد به اندازه این واقعیت که هر گروه به یک کپی از همان نقشه نیاز دارد مهم نیست. تیمها را برای برنامهریزی تعطیلات که باید در پارامترهای خاصی برنامهریزی شود، آموزش دهید.
باید به هر گروه لیستی از آنچه برای سفر خود دارند، مثلا اینکه چقدر پول میتوانند خرج کنند، چه نوع اتومبیلی دارند، اندازه مخزن بنزین آن، قیمت بنزین، مقصد آغاز و پایان و هر چیز دیگری که فکرش را بکنید. هر گروه باید برنامه سفر خود را بنویسد و هر گروهی که پول و بنزین خود را تمام کند رد صلاحیت میشود. میتوان جوایزی را به تیمی اعطا کرد که بیشترین کار را با آنچه داشتهاند انجام داده و یا برای طاقتفرساترین سفر، بیشترین آرامش و… انجام داده است. برنامهریزی این سفر در ۳۰ دقیقه باید انجام شود.
زمان موردنیاز: ۲۰-۳۰ دقیقه
این بازی در محیط کار برای تقویت اعتماد است و به یک فضای باز و بزرگ مانند یک اتاق بدون مبلمان یا یک پارکینگ خالی نیاز دارد. رهبر باید مینها را طوری توزیع کند که آنها به طور ناخواسته در اطراف منطقه قرار میگیرند. این مینها میتوانند توپ، سنجاق بولینگ، مخروط و… باشند. این مورد از بازیهای مدیریتی به همکاران این فرصت را میدهد تا در مورد روابط و اعتمادشان نسبت به همدیگر کار کنند، به همین دلیل در دو تیم قرار میگیرند. یکی از اعضای تیم نمیتواند صحبت کند و ببیند و دیگری میتواند ببیند و صحبت کند، اما نمیتواند وارد زمین شود یا همبازی خود را با چشم بند لمس کند.
این چالش مستلزم این است که هر فرد با چشم بند از یک طرف زمین به آن طرف دیگر برود و با گوش دادن به دستورالعملهای شفاهی شرکای خود از روی مین رفتن اجتناب کند. برای هر بار برخورد فرد چشم بسته با مین رهبر تیم میتواند مجازاتهای خود را تعیین کند، اما ایده اصلی این بازی سازمانی این است که اعضای تیم به دستورالعملهای اعضای تیم خود اعتماد کنند و یاد بگیرند که با روش مؤثرتری ارتباط برقرار کنند.
زمان موردنیاز: ۲۰ دقیقه
این مورد مهم از بازیهای سازمانی بازی اعتمادسازی است و به چند چشم بند و یک منطقه بزرگ و مسطح ترجیحاً با چمن احتیاج دارد. رهبر گروه میتواند افراد را باهم تیم کند یا به آنها اجازه دهد اعضای خود را انتخاب کنند. هنگامی که همه در تیمهای دو نفره قرار بگیرند، یکی از اعضای تیم به عنوان رهبر و دیگری به عنوان پیرو تعیین میشود. پیرو باید چشم بند ببندد. سرگروه به رهبران هر تیم دستور میدهد تا دست شریک چشم بسته خود را بگیرند و آنها حداقل ۳ دقیقه در اطراف منطقه پیادهروی آهسته انجام دهند. این کار به افراد امکان میدهد بهم و به روند کار و همتیمی خود عادت کنند. پس از سه دقیقه، به تیمها دستور دهید که به مدت سه دقیقه با سرعت عادی پیادهروی کنند.
بعد از گذشت سه دقیقه از این زمان، به رهبران دستور دهید تا با شریکهای چشم بسته خود به مدت سی ثانیه پیادهروی سریع انجام دهند. بعد از هر بار چرخش، شریک چشمان بسته، بیشتر اعتماد میکند. به رهبران دستور دهید که با شریک چشم بسته خود ۳۰ دقیقه حرکت آهسته سپس ۱۵ ثانیه دویدن و در آخر، با دویدن بسیار سریع ۱۵ ثانیهای همراه با وقفههای بین راهی، حرکت کنند. پس از آخرین اجرا پیروان میتوانند چشم بند خود را بردارند و کمی قبل از شروع دوباره روند جایشان را باهم عوض کنند و در آخر این بازی از بازیهای مدیریتی میتوان در مورد روند کار بحث کرد، اینکه آیا اعتماد شرکت کنندگان برای شرکای خود دشوار بود یا نه و اگر چنین است چرا؟
زمان موردنیاز: ۵ دقیقه
این تمرین اعتماد به تجهیزات خاصی نیاز ندارد. فقط به تعدادی زوجین شرکت کننده نیاز دارد. برقراری ارتباط چشمی گاهی اوقات برای افراد دشوار است، زیرا نیاز به اعتماد و احترام خاصی دارد. برخی از افراد از آن اجتناب میکنند، درحالی که دیگران به راحتی در این کار مهارت ندارند. آنها اغلب نگاهشان را دور میکنند یا ناخوشایند یا ناراحت کننده به نظر میرسند، گاهی اوقات هم با اشیا دیگر خودشان را مشغول میکنند.
این تمرین اگرچه ساده است اما میتواند از طریق تمرین ارتباط چشمی به همکاران کمک کند تا راحتتر به یکدیگر اعتماد داشته باشند. برای این فعالیت، از افراد بخواهید که جفت شوند و روبهروی هم بایستند. ایده این است که حداقل ۶۰ ثانیه به چشم فرد مقابل خود خیره شوند. هیچ یک از شرکت کنندگان نباید از هر نوع عینک یا عینک آفتابی استفاده کنند. ممکن است در ابتدا برخی از خندهها وجود داشته باشد، زیرا در اولین تلاش ممکن است کمی ناخوشایند باشد، اما وقتی شرکت کنندگان از این مشکل آگاه میشوند باید تماس چشمی آنها را برای مدت زمان طولانی راحتتر کند. این بازی سازمانی از مؤثرترین بازیهای مدیریتی به شمار میآید.
زمان موردنیاز: ۲۰ دقیقه
یکی از تمرینهای اعتمادسازی خاص از مجموعه بازیهای مدیریتی، بازی بید در باد است که با نامهای مختلف انجام میشود. این تمرین به بهترین وجه برای همکارانی که همدیگر را به خوبی میشناسند مناسب است. یک شرکت کننده باید داوطلب شود یا به عنوان «بید» انتخاب شود. بید باید با چشمان بسته، پاها در کنارهم و بدن راست در وسط گروه بایستد. او باید خود را به اطراف تکیه دهد، کار بقیه اعضا این است که بید (این فرد) را نگه دارند. بدون اینکه اجازه دهند فرد سقوط کنند یا احساس ترس از اینکه بخواهند سقوط کند داشته باشد. قبل از شروع، مدرس باید در مورد تکنیکهای «گرفتن» برای همه شرکت کنندگان بحث کند. کسانی که بید نیستند باید یک پا در مقابل پای دیگر بگذارند، دستانشان کشیده، آرنج قفل شده و انگشتان دستشان آزاد باشد و همچنین آماده و هشیار باشند. این اطمینان وجود دارد که فرد بید بدون هیچ مشکلی با موفقیت خود را رها میکند. همکاران مختلف میتوانند به نوبه خود بید باشند. این بازی در محیط کار به همکاران کمک میکند تا در یک فضای باز و سرگرم کننده اعتماد به یکدیگر را برقرار و ایجاد اعتماد کنند.
فارغ از نوع و زمان بازیهای مدیریتی آنچه مهم است و بازی آموزشی را از بازیهای تفریحی متمایز میسازد، کاوش و تحلیل بازی و همچنین مربیگری و بازخورد پس از انجام بازیهای مدیریتی است. عامل موفقیت، عامل شکست، هیجانات افراد نسبت به برنده شدن، هیجانات آنها نسبت به شکست خوردن بایستی مشاهده و تحلیل شود. تعاملات بین فردی و بین گروهی، تمایل افراد به همکاری کردن با دیگران، خودرأیی، تکبر، منفعل بودن یا دنبالهرو بودن، اهمیت داشتن اهداف گروهی و ترجیح آنها بر اهداف فردی، عرق افراد نسبت به تیم خود و اعضای آن، رعایت موضوعات اخلاقی و ارزشی… همه قابل بررسی و تحلیل میباشند و در کیفیت کار تیمی و تیمسازی موفق به کارفرمایان کمک خواهند کرد.